یادنامه‌ای برای سفرکرده های موسیقی ایران/ اینجا چراغی روشن نیست
موسیقی پارس: سال ۹۵ از جمیع جهات سال چندان خوبی برای اهالی فرهنگ و هنر نبود، سال ۹۵ سالی توام با قهر و آشتی و حاشیه های ریز و درشت متفاوتی در همه حوزه ها بود که به طور حتم نتیجه ای جز فاصله گرفتن های هنرمندان از یکدیگر و مسائلی از این دست نداشت. سال ۹۵ سالی پر فراز و نشیب برای هنر ایران زمین بود که بازهم رویاها و آروزهایی را بر دل دوستدارانش گذاشت ولی امید می رود سال بعد توام با موفقیت و سرافرازی فرهنگ و هنر ایرانی برای یکایک هنرمندان و رزمندگان فرهنگی کشورمان باشد.
اما از اینها که بگذریم، موسیقی ایران هم از قاعده تعداد زیاد سفرکرده های هنر مستثنی نبود و متاسفانه در سال جاری یاران و بزرگان زیادی از موسیقی ایران زمین دار فانی را وداع گفتند.
حال چه باور کنیم و چه باور نکنیم، تعدادی از هنرمندان فعال عرصه موسیقی در تهران و شهرستان طی سال جاری که مردمانش کم از حادثه ها و رخدادهای گوناگون داغ ندیدند، از میان ما به دنیای ابدی پرواز کردند و با سفر خود ضربه جبران ناپذیری را بر پیکره موسیقی ایرانی بر جای گذاشتند. ای کاش در این روزهای پایانی سال فقط در لحظاتی بیندیشیم که تا زمانی که هنرمندان عزیز موسیقی ایران در قید حیاتند قدرشان را بدانیم و روزگارشان را به سهم خود با مهربانی شاد کنیم.
این گزارش نگاهی اجمالی به هنرمندانی است که طی ماه های مختلف دار فانی را وداع گفتند و چه خوب که در این لحظات پر مشغله روزهای پایانی سال با ذکر فاتحه و صلواتی نثار روح بلندشان یادشان را گرامی بداریم.
جواد لشگری و نغمه های دل انگیزی که رفت
جواد لشگری از نوازندگان و آهنگسازان پیشکسوت موسیقی ایرانی صبح روز سه شنبه ۱۷ فروردین ماه در سن ۹۳ سالگی در منزلش دار فانی را وداع گفت.
زنده یاد جواد لشگری خدمات با ارزشی به موسیقی ایران کرد و آثاری که از وی به جا ماند نمایانگر استعداد او در ساختن آهنگ هایی در مایه‌های اصیل موسیقی ایرانی است. او به سال ۱۳۰۲ در تهران متولد شد و در جوانی برای فراگیری و نواختن ویلن به ترتیب نزد استاد ابوالحسن صبا و مهدی خالدی و پس از این دو نفر به کلاس احمد فروتن راد رفت و ردیف‌های موسیقی ایرانی و چند کتاب خارجی را نزد او فرا گرفت. مرحوم لشگری ابتدا همکاری خود را با رادیو، در سال ۱۳۲۶ با نواختن آهنگی به نام فتنه که شعر آن از رهی معیری بود آغاز کرد و از سال ۱۳۲۸ رسماً در ارکسترهای مهدی خالدی، مرتضی محجوبی، ابراهیم منصوری و حسین یاحقی شرکت کرد.
وی در سال ۱۳۳۲ به سرپرستی ارکستر بزرگ رادیو انتخاب شد و تا سال ۱۳۳۵ سرپرستی این ارکستر را به عهده داشت. زنده یاد جواد لشگری جلد اول آثار خود را با شعر شعرای طراز اول به نام «صد آهنگ» به چاپ رسانیده و جلد دوم آن نغمه‌های «دل‌انگیز» نام دارد. این هنرمند در قالب چند آلبوم با نام‌های خوش آمدی، گل میخک و عشق گمشده، ترانه‌ها و تصانیف قدیمی به انضمام آثار جدید خود را با صدای علیرضا افتخاری منتشر کرد که جزو پرفروش ترین آلبوم‌های موسیقی ایران محسوب می شدند.
پیکر زنده یاد جواد لشگری پنجشنبه ۱۹ فرودین ماه با حضور تعدادی از هنرمندان و مدیران از مقابل تالار وحدت به سمت قطعه بهشت زهرا (س) تشییع شد.
شاهرخ پورمیامین؛ مردی که در موسیقی پاپ آرام بود
شاهرخ پورمیامین از نوازندگان موسیقی پاپ که سابقه همکاری با بسیاری از خوانندگان موسیقی پاپ را داشت شامگاه سه شنبه ۱۴ اردیبهشت ماه بعد از ماه ها مبارزه با بیماری دار فانی را وداع گفت. وی به دلیل تومور مغزی مدتی در بیمارستان بستری بود.
زنده یاد پورمیامین نوازنده گیتار پیش از این با خواننده هایی چون محمد اصفهانی، علیرضا عصار، فرمان فتحعلیان، محسن چاوشی و… همکاری داشت. وی همچنین در اولین و دومین جشن سالانه «موسیقی ما» نامزد کسب عنوان «نوازنده برتر سال» شده بود. یکی از آثار مطرح وی سولوی گیتار الکتریک آلبوم علیرضا عصار بود. همچنین او در آلبوم های «پاروی بی قایق»، «من خود آن سیزدهم» محسن چاوشی، «شلیک» فرزاد فرزین، «غریبه» فریدون آسرایی و «نفس های بی هدف» محسن یگانه به نوازندگی گیتار الکتریک پرداخته است.
مراسم تشییع پیکر هنرمند فقید شاهرخ پورمیامین نوازنده صاحب نام گیتار الکتریک ساعت ۹:۳۰ صبح روز پنجشنبه ۱۶ اردیبهشت ماه از مقابل تالار وحدت به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) برگزار شد.
خلیل کسایی؛ میراث دار مهربان پدر
خلیل کسایی فرزند زنده یاد استاد حسن کسایی نوازنده پیشکسوت نی به دلیل حمله قلبی سه شنبه ۱۴ اردیبهشت ماه بر اثر حمله قلبی دار فانی را وداع گفت. وی که بر اثر حمله قلبی از شب قبلش به بیمارستانی در شهر اصفهان منتقل شده بود با وجود تلاش پزشکان بهبود پیدا نکرد و قبل از ظهر روز ۱۴ اردیبهشت در بیمارستان درگذشت.
مراسم تشییع پیکر زنده یاد خلیل کسایی صبح چهارشنبه ۱۵ اردیبهشت ماه به سمت قطعه نام آوران شهر اصفهان برگزار شد. او از نوازندگان نی بود.
حبیب محبیان و یک مرگ پرحاشیه
حبیب محبیان خواننده، نوازنده و ترانه‌سرای ایرانی به دلیل ایست قلبی در روستای نیاسته کتالم رامسر درگذشت.
صبح روز جمعه ۲۱ خرداد بود که زکریا اشک پور سخنگوی مرکز اورژانس مازندران در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: جمعه در ساعت ۹۹ طی تماس با مرکز پیام اورژانس غرب استان مازندران برای انجام مأموریت در روستای نیاسته در کتالم رامسر درخواست آمبولانس شد که پس از حضور در محل متوجه شدیم فردی که دچار ایست قلبی شده حبیب محبیان خواننده موسیقی ایرانی است. پس از اعلام مأموریت بلافاصله، همکاران به محل اعزام شدند و پس از بررسی وضعیت متوجه شدند که متأسفانه وی فاقد هرگونه علائم حیاتی و سیانوز کامل و مردمک‌ها گشاد شده بود.
آیین تشییع پیکر حبیب محبیان خواننده فقید موسیقی پاپ شنبه ۲۲ خرداد در روستای نیاسته رامسر برگزار شد. برگزار نشدن مراسم تشییع این خواننده در تهران با انتقادهایی از سوی طرفداران این خواننده رو به رو شد.
مصطفی کمال پورتراب؛ استاد استادان موسیقی ایران زمین
مصطفی کمال پورتراب، استاد موسیقی ایران و نایب رییس شورایعالی خانه موسیقی سحرگاه چهارشنبه ۲ تیر ماه در سن ۹۲ سالگی دارفانی را وداع گفت.
از آثار استاد پور تراب می توان به قطعاتی چون قطعه ای در چهارگاه (۱۹۵۵)، سونات ویولن و پیانو در دومینور (۱۹۵۹)، سه قطعه برای گروه خیام (۱۹۶۹) سوئیت هفت پیکر در نه قسمت برای ارکستر سمفونیک (۱۹۷۰)، مارش در ماژور برای ارکستر سمفونیک (۱۹۷۳)، رقص پریان در فامینور (۱۹۸۰)، آواز بی گفتار دو قطعه برای ارکستر زهی (۱۹۸۰) اشاره کرد.
از آثار مکتوب این هنرمند نیز می توان به آثاری چون تئوری موسیقی، مبانی آهنگسازی، تجزیه تحلیل موسیقی برای جوانان (ترجمه اثر لئونارد برناشتاین از انگلیسی)، حل المسائل تئوری (ترجمه اثر اثر پرتسولی از ایتالیائی)، هارمونی مدرن (ترجمه اثر ایگل فیلد هال از انگلیسی)، هارمونی کلاسیک (ترجمه اثر سی. اچ. کیتسون از انگلیسی)، آهنگ های برگزیده ایگلفیلد هال، کنترپوان به زبان ساده (ترجمه اثر استاکز از انگلیسی) و… اشاره کرد.
مراسم تشییع پیکر زنده یاد مصطفی کمال پورتراب ساعت ۹ صبح روز جمعه چهارم تیر ماه از مقابل تالار وحدت تهران به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا(س) برگزار شد.
مجید نجاهی؛ نوازنده ای که در انزوای کامل سفر کرد
مجید نجاهی، نوازنده پیشکسوت سنتور هم در اولین ساعات بامداد روز پنجشنبه ۲۱ مرداد در سکوت کامل خبری چشم از جهان فروبست.
زنده یاد مجید نجاهی در بهمن ماه ۱۳۱۳ در تهران دیده به جهان گشود و از جوانی به یادگیری سنتور پرداخت. وی پس از پنج سال نواختن سنتور، با حسین قوامی، احمد عبادی، مرتضی‌خان محجوبی، نورعلی‌خان برومند و استادان دیگر آشنا شد و نزد آنان موسیقی را آموزش دید.
نجاهی، در سال ۱۳۳۷ بنا به دعوت داود پیرنیا برای شرکت در برنامه گلها رفت و در برنامه های مختلف با هنرمندانی همچون حسین قوامی، اکبر گلپایگانی، محمدرضا شجریان، محمود خوانساری، ایرج، عبدالوهاب شهیدی و بسیاری از خوانندگان همکاری کرد.
مراسم تشییع پیکر زنده یاد مجید نجاهی نوازنده پیشکسوت سنتور یکشنبه ۲۴ مرداد ماه از مقابل تالار وحدت به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا(س) برگزار شد.
فرهنگ شریف؛ سرو قامت موسیقی ایرانی
فرهنگ شریف از نوازندگان سرشناس و برجسته و صاحب سبک تار چهارشنبه ۱۷ شهریور ماه در سن ۸۵ سالگی درگذشت.
فرهنگ شریف از نوازندگان سرشناس و برجسته و صاحب سبک تار است که سال ۱۳۱۰ در شهر آمل به دنیا آمد و از نوازندگان برتر نیم قرن اخیر ایران محسوب می‌شود. وی تار را نزد استادان عبدالحسین شهنازی و مرتضی نی‌داوود، تارنوازان بزرگ اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی آموخت اما شیوه نوازندگی وی به اساتیدش شباهتی ندارد و مخصوص خود اوست. وی به عنوان یکی از تکنوازان و بداهه‌نوازان سرشناس موسیقی ایرانی هم شناخته می‌شود.
این هنرمند فقید که در مراسم تشییعش از او به عنوان یکی از سرو قامتان موسیقی ایرانی یاد شد، در کارنامه هنری خود با خوانندگانی چون اکبر گلپایگانی، حسین خواجه امیری، تاج اصفهانی، غلامحسین بنان، محمدرضا شجریان همنوازی داشته‌است و در چند فستیوال بین‌المللی از جمله فستیوال موسیقی برلین توانسته‌است ساز تار را به خوبی به جهانیان بشناساند. فرهنگ شریف چند سالی را در دانشگاه‌های مطرح آمریکا به امر آموزش موسیقی مشغول بود.
مراسم تشییع پیکر زنده یاد فرهنگ شریف ساعت ۹ صبح روز ۲۰ شهریور به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) در تالار وحدت تهران برگزار شد.
یدالله تیموری؛ تنبور کرمانشاهی و یک عمر خدمت عاشقانه
یدالله تیموری از استادان پیشکسوت موسیقی نواحی ایران صبح روز دوشنبه دهم آبان ماه بر اثر بیماری ریوی دار فانی را وداع گفت.
زنده یاد تیموری از جمله هنرمندان برگزیده تنبورنوازی کرمانشاه بود که ۲۸ مرداد سال ۱۳۱۸ در کرمانشاه به دنیا آمد. او از کودکی با صدای تنبور پدرش مرحوم استاد عبدالله تیموری جذب این ساز شد و از محضر وی و استاد سید قاسم افضلی کلام ها ومقام ها ونظم های تنبور را فرا گرفت. او از جمله هنرمندانی بود که در طول هفتاد سال عمر خودعاشقانه می نواخت و استادانه می خواند و در این مدت شاگردانی چون جلیل جهانگرد و جمیل رحمتی را به جامعه موسیقی نواحی ایران معرفی کرد.
ابراهیم شریف زاده؛ خنیاگر نسل طلایی موسیقی خراسان
ابراهیم شریف زاده یکی از سه خنیاگر باقیمانده از نسل طلایی موسیقی خراسان جمعه ۲۱ آبان ماه دار فانی را وداع گفت.
زنده یاد شریف‌زاده یکی از سه خنیاگر باقیمانده از نسل طلایی موسیقی خراسان بود که در شهرستان باخزر زندگی می‌کرد. البته سال ۹۱ که زوج هنری شریف‌زاده، استاد حسین سمندری درگذشت به نوعی کوچ کاروان موسیقی خراسان آغاز شد و سپس عبدالله سرور احمدی، غلامعلی پورعطایی، ذوالفقار عسکریان و نورمحمد درپور دار فانی را وداع گفتند.
وی که چندی پیش به همراه فرزند زنده یاد سمندری ویژه برنامه ای را در آیین اختتامیه فستیوال موسیقی نواحی ایران اجرا کرده بود، تاکنون آثار ارزشمندی همچون «یار وفادار»، «یا غیاث المستغیثین»، «سرو خرامان» و «مناجات خوانی» و بسیاری از قطعات دیگر را به دوستداران موسیقی نواحی ایران معرفی کرده است.
مراسم تشییع پیکر این هنرمند شریف موسیقی نواحی ایرانی یکشنبه ۲۳ آبان ماه در شهرستان باخزر استان خراسان رضوی برگزاری شد.
سلیم مؤذن‌زاده اردبیلی؛ مردی که همه دوستش داشتند
سلیم مؤذن‌زاده اردبیلی مداح سرشناس اهل‌بیت که نوای داوودی وی شهرت جهانی دارد صبح روز سه شنبه دوم آذر ماه در سن ۸۰ سالگی در منزل شخصی خود درگذشت.
زنده یاد سلیم مؤذن‌زاده اردبیلی در طول ۸۰ سال حیات خود مداحی اهل‌بیت کرده و از چهره‌های ماندگار مداحی کشور بود. وی که حنجره خود را وقف سیدالشهدا کرده بود بعد از خدمت بی‌شائبه در ترویج معارف دینی با لحن و نوای داوودی خود به دیار باقی شتافت.
علی محمد بلوچ؛ شائری در کنار استادان بزرگ
علی محمد بلوچ معروف به علیوک از بزرگترین نوازندگان قیچک بلوچستان پنجشنبه دوم دی در پی عارضه قلبی در بیمارستان چابهار چشم بر دنیا بربست.
این هنرمند فقید موسیقی نواحی یکی از چند پهلوان یا استاد برجسته موسیقی بلوچی و ساز سرود (قیچک) بود که از آخرین و مهمترین منابع موسیقی بلوچ به حساب می آمد. او در طول سال‌های عمر نوازندگی خود که از کودکی آغاز کرده بود توانست با بزرگترین شاعران بلوچستان از جمله «ملا کمال خان» و «لعل بخش پیک» همراهی کند. علیوک با استادی کامل، موسیقی شائری، گواتی (موسیقی درمانی) و انواع رپرتوارهای سُوت و نازنیک را در حد کمال اجرا می کرد.
علی محمد بلوچ که با رفتنش می توان گفت ساز سرود در چابهار یتیم شد در سال ۹۲ در اولین فستیوال آینه دار به همراه خلیفه شهمیر بلوچ مالداری و برادران برمه ذکرهای گواتی را در حضور علاقه مندان و مهمانان ویژه ای چون محمدرضا شجریان که در سالن حضور داشت، اجرا کرد.
حسین طیبی؛ خاموشی نوای قدیمی موسیقی مازندران
حسین طیبی نوازنده ساز «له لوا» و از بزرگترین و مطرح ترین هنرمندان موسیقی نواحی استان مازندران شامگاه جمعه ۶ اسفندماه بعد از مدت ها مبارزه با بیماری دار فانی را وداع گفت.
این هنرمند بنا به گفته بسیاری از کارشناسان و پژوهشگران موسیقی نواحی یکی از مطرح ترین و نام آورترین خوانندگان و نوازنده موسیقی استان مازندران بود که چندی پیش نیز در جشن خانه موسیقی ایران مورد تقدیر قرار گرفت.
طلیعه کامران؛ میراث دار نسل حبیب سماعی
طلیعه کامران نوازنده پیشکسوت سنتور، شاعر و نقاش که ماه گذشته به‌علت نارسایی کلیه در بیمارستان بستری شده بود، صبح روز ۲۴ اسفندماه درگذشت.
طلیعه کامران همچنین نقاشی پرسابقه بود که اولین نمایشگاه انفرادی خود را در سال ۱۳۴۷ در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران برگزار کرد. او ۱۱ نمایشگاه انفرادی داشت و در ۴۲ نمایشگاه گروهی در ایران و خارج از ایران شرکت کرد. ضمن اینکه کتاب «بخش‌هایی از ردیف حبیب سماعی به روایت طلیعه کامران» (منتشرشده توسط موسیقی عارف به سال ۱۳۸۸) و سی‌دی «یادگار حبیب» (حاوی بخش‌هایی از ردیف حبیب سماعی)، «سنتور طلیعه کامران، تنبک و آواز استاد حسین تهرانی» (منتشرشده در سال ۱۳۹۰) بخشی از فعالیت‌های این هنرمند است.