از «سلام» کسایی تا «بحر طویل» جمالی

موسیقی پارس – حسین سلیمی: به گزارش موسیقی پارس و به نقل از خبرگزاری فارس،‌ سالن همایش‌های برج میلاد تهران طی دوشب گذشته شاهد برگزاری کنسرت حسین علیزاده و گروه هم آوایان بود. اجرایی که بر خلاف معمول گروه هم‌آوایان تنها شاهد حضور محمد معتمدی به عنوان خواننده بود و دیگر از هم آوایی بین خوانندگان خبری نبود. در این اجرا حسین علیزاده تار، پژمان حدادی تمبک و سازهای کوبه‌ای، علی بوستان شورانگیز، سیامک جهانگیری نی، سینا جهان‌آبادی کمانچه، سیاوش برهانی تار، رادمان توکلی بم تار، محمد انشابی قیچک، سحر ابراهیم قانون، سینا خشک‌بیجاری تمبک، نگار بوبان عود و صبا علیزاده کمانچه، حضور داشتند.

حسین علیزاده و گروه هم‌اوایان اجرا را با تصنیف «سرود گل» آغاز کردند. «سرود گل» و دیگر کارهای اخیر حسین علیزاده و هم‌آوایان، بیشتر در موسیقی آوازی حرفی برای گفتن داشته‌اند تا در موسیقی سازی. به نوعی که انگار طریقه‌ای نو در بیان موسیقی آوازی ملی معرفی شده است. سازها در این نمایش در واقع نقش موسیقی متن را برای خواننده ایفا می‌کنند. در واقع صداها در موسیقی آوازی با هم‌خوانی خواننده‌ها از لایه‌ای به لایه دیگر می‌روند و سازها، فضا را برای مانور آواز بازتر می‌کنند، بی آنکه خود نقشی پررنگ را برعهده داشته باشند. اما در این کنسرت، «سرود گل» به گونه‌ای دیگر اجرا شد و تنها یک خواننده حضور داشت. صدای محمد معتمدی که زلالی و شفافیت همیشه را نداشت، مزید بر علت شد که این تصنیف حسین علیزاده، با قطعه‌ اصلی فاصله‌ای چند پله‌ای داشته باشد.

بخش بعدی این اجرا به بداهه نوازی علی بوستان با ساز شورانگیز اختصاص داشت. شاید انتنخاب این ساز برای تکنوازی و بداهه نوازی، چندان مناسب نبوده باشد. رنگ صدایی این ساز، تکنوازی‌اش را چندان خوش‌آیند و خوش‌‌صدا نمی‌کند. صدای شورانگیز بوستان وقتی در چارچوب رنگ‌آمیزی و چینش سازی فکر‌شده ارکستر قرار می‌گیرد، جلوه می‌کند و به تنهایی شاید مناسب فضای بداهه‌نوازی نباشد.

بخش بعدی این کنسرت چهار مضراب به همراه بداهه‌خوانی بود. علیزاده از معدود نوازنده‌های زنده موسیقی ایرانی است که چهارمضراب‌‌هایی با امضای شخصی دارد. چهارمضراب‌های علیزاده علاوه بر ملودی زیبا، از تکنیکی خاص نیز برخوردارند که کار را اندکی برای نوازنده‌ها هم دشوار می‌کند. علیزاده از اتودهای فراوان مضرابی در چهارمضراب‌هایش استفاده می‌کند. چهارمضراب‌هایی که شاید یکی از کارکردهای اصلی‌شان، پرورش دست نوازنده باشد.

بداهه‌نوازی تار علیزاده نیز یکی از بهترین بخش‌های این کنسرت بود. حسین علیزاده مانند همیشه با بداهه‌نوازی‌اش ضمن این که روح کلی ردیف را در ذهن متبادر می‌کند، جمله‌بندی‌های از ردیف ارایه می‌کند که منحصر به خود اوست. تکنیک‌ منحصر به فرد علیزاده به او این اجازه را می‌دهد که آنچه را در ذهن می‌اندیشد در عمل نیز اجرا کند. اما نکته قابل توجه بداهه‌نوازی‌های علیزاده توجه او به ملودی و فراز و فرودهای آن است. همین توجه‌های ریزبینانه اوست که باعث می‌شود بداهه نوازی ار حالت خطی بیرون بیاید و به شیوه‌ای مدرن و پیچیده ترجمه شود.

بداهه‌نوازی استاد در این کنسرت، باری دیگر نشان داد که او حداقل در آثار متاخرش در تک‌نوازی و بداهه‌نوازی بسیار موفق بوده؛ کما این که در آلبوم‌های اخر او هم «آن و آن» در میان اهالی موسیقی جایگاه‌ ویژه‌تری دارد تا آلبوم‌هایی مثل  «باده تویی» و «عشقیم گل». بی‌تردید علاقه‌مندان به کنسرت ایرانی کماکان منتظرند تا باری دیگر حسین علیزاده در مقام تک‌نواز ظاهر شود و موفقیت‌های پیشینش در این زمنیه را تکرار کند.

علیزاده در بخش دیگری از این کنسرت به سراغ ملودی قطعه معروف «سلام» استاد حسن کسایی رفت. ملودی فوق‌العاده سلام با تنظیمی تازه و با زنگ‌آمیزی صوتی تازه‌ای ارایه شد. البته حدود 25 سال قبل حسین علیزاده در تنظیمی شنیدنی در آلبوم «صبحگاهی »رنگی دیگر به این قطعه بخشیده بود؛ اثری است که به گقته زنده‌یاد کسایی ریتم و فضای کلی آن از دو واژه «سلام علیکم» گرفته شد و سال‌های سال شنوندگان رادیو در ایران صبح خود را با این قطعه کوتاه اما تاثیرگذار آغاز می‌کردند.

علیزاده در این اجرا ارکستری خوش‌صدا و خوش‌کوک داشت که علی‌غم تنظیم صدای نامناسب سالن میلاد در قطعه‌های سازی موفق عمل کردند. اما شاید رنگ صدایی محمد معتمدی متناسب با ارکستر نبود و شاید بهتر می‌بود تمرکز بیشتر روی موسیقی سازی باشد. البته محمد معتمدی در پایان با اجرای قطعه بحر طویل اندکی روز نه چندان خوبش را جبران کرد و با خوانشی متفاوت و جالب این قالب ادبی را باری دیگر به مخاطبان معرفی کرد.

علیزاده با اجرای قطعه «بحر طویل» نشان داد که هنوز در موسیقی ایرانی ریسک‌پذیر است و هنوز به دنبال نوجویی. آن‌طور که ساسان فاطمی در بروشور این اجرا نوشته بحر طویل در میان مطرب‌های تهران رواج داشته و گونه‌ای آواز ضربی به حساب آمده که احتمالا از منظر ملودیک بی‌شباهت به ضربی‌خوانی‌ها نبوده است. شعر سیروس جمالی هم که در قالب همین فرم سروده شده، قابل قبول از آب درآمده و مجموعه این کار تازه علیزاده را شنیدنی کرده است. هر چند که این ایده تازه علیزاده در اجرا کمی خام بود اما بی‌تردید حسین علیزاده در صورت ادامه این فرم ادبی‌ و موسیقایی، قالبی کمتر شنیده‌ شده را بازیابی می‌کند که اتفاقا می‌تواند هوادارانی از توده مردم را هم جلب کند.

عکس ها از «مروارید لقمانی»:

منبع: موسیقی پارس