نگاهی به آلبوم ابراهیم محسن چاوشی

بعد  از انتشار آخرین آلبوم استودیویی “محسن چاوشی” ، نگاهی کلی به “ابراهیم” جنجالی اش می اندازیم.

امروز پس از گذشت مدتی، جریان ابراهیم خاموش شده است و بهترین زمان برای تحلیل آرام تمامی قطعات منتشر شده رسمی این آلبوم موسیقی است.

یازدهم شهریور ماه نود و هفت، سرانجام آلبوم ابراهیم، با صدای محسن چاوشی، به تهیه کنندگی “هادی حسینی” ، با ترانه های “حسین صفا” ، تنظیم “فرشاد حسامی”، ملودی خود محسن و نوازندگی هنرمندانی چون، “عادل روحنواز” ،” توحید نوری” و “میثم مروستی” آماده و منتشر شد .

ابراهیم آلبومی بود از ابتدا تا انتها جنجال و حاشیه؛

اول از همه حاشیه دوران گرفتن مجوزهایش و انتشار آلبوم که نهایتا منجر به حذف دو قطعه از آلبوم در پخش نسخه فیزیکی اش شد.

تهدید های محسن چاوشی در زمان گرفتن مجوز به این که اگر مجوز ندهند، بدون مجوز قطعات را پخش خواهد کرد و لو رفتن قطعه ” مسلخ” از این آلبوم و حتی اخبار ممنوع الکار شدن محسن و مهاجرتش به خارج از کشور پیش از انتشار هم از حواشی قابل توجه ابراهیم بود.

این مجموعه دارای ۶ قطعه است که به صورت رسمی منتشر شده و طبق اعلام هادی حسینی، تمامی این مجموعه از قوانین حق و حقوق کپی رایت جهانی برخوردار است و ما هم در رابطه با همان قطعات بحث خواهیم کرد.

“ببر بنام خداوندت”، ” در آستانه پیری” ، ” همراه خاک اره ” ، ” لطفا به بند اول سبابه ات بگو ” ، ” ای ماه مهر ” ، ” جهان فاسد مردم را ” ، ۶ قطعه منتشر شده این آلبوم بودند که در ادامه به تحلیل آن ها خواهیم پرداخت.

در ابتدا باید گفت که محسن چاوشی پیش از انتشار ابراهیم گفته بود که فضای تجربه شده جدید و فرم های جدیدی را در ابراهیم خواهیم دید همانگونه که در تمامی مجموعه های قبلی او دیدیم ، محسن بدنبال تجربیات جدید بوده همانند من خود آن سیزدهم، امیر بی گزند و

آلبومی ترانه محور

ابراهیم آلبومیست ترانه و داستان محور، همانگونه که همیشه چاوشی در تمام آثارش بدنبال ساخت یک جریان و داستان در آن است ، این مورد را در ابراهیم هم مشاهده می کنیم.

شاید یکی از دلایل آن هم این است که چاوشی به خوبی ترانه را می شناسد و رابطه خوبی با ترانه سرایان هم فکر خود دارد که از جمله آن ها می توان به همین حسین صفا اشاره کرد.

حسین صفا ، ترانه سرای تمام قطعات این آلبوم است و این یعنی در ابتدا باید منتظر این بود که قطعا چند اثر با توجه به این که آهنگسازی و تنظیم همه قطعات هم بر عهده یک تفکر است ممکن است در فضاهای تکراری باشد.

و حالا یک به یک به قطعات آلبوم می پردازیم :

*ببر بنام خداوندت : قطعه آغازین آلبوم ابراهیم که با دکلمه ای آغاز می شود و از همان ابتدا شروع قصه ای را همراه مخاطب می کند از جنس اجتماعی و جهان بینی خود؛ ترکیب موسیقی و متن کهن و مدرن را به خوبی در این قطعه می شود لمس کرد.

* در آستانه پیری : فضای آهنگسازی و ترانه مشابه با قطعه قبلی که باز هم ادامه داستان را در یک سبک برای مخاطب بدنبال دارد.

نکته قابل توجه این قطعه ، ترانه فوق العاده بُرنده و به اصطلاح “لب تیغی” حسین صفاست که به لحن غلیظ محسن چاوشی آغشته شده و اکسیری از آثار اجتماعی، سیاسی را به خورد شنونده می دهد که با ادعایی حتی می شود با این گونه آثار زندگی کرد، اشک ریخت، اوج گرفت و حس عجیب به هیجان رسیدن را داشت…

و البته سهم آهنگسازی خوب این قطعه را حتی با توجه به یکسری شباهت های زیاد این قطعه به آثار دیگر آقای خاص ، هرگز نباید در امتیازات مثبت در آستانه پیری فراموش کرد.

ترانه شاخص

*همراه خاک اره : ترانه مطلوب، اجرای بی نقص ، تنظیم و ملودی متناسب؛ این است یک موسیقی استاندارد و درخور شان گوش شنونده…

با این قطعه می توان همه کار کرد و از آن قطعاتی است که همه چیزش به همه چیزش می آید و میتوان سالیان سال به آن گوش داد و لذتی مشابه به با احساس شنیدنش برای بار اول را برد.

البته “همراه خاک اره” هرچند که نحوه ساخت آن کمی مشابه به فضای قطعات فوق العاده موفق محسن همچون : ” گلدون ” ، ” خوزستان ” ، ” امیر بی گزند ” و … است اما به هرحال هر کدام از قطعات نامبرده، یکی از هیت ترین آثار دهه اخیر موسیقی ایران هستند و بی شک همراه خاک اره هم با اختصاص دادن نام بهترین قطعه آلبوم ابراهیم به خود می تواند جا پای آن ها بگذارد .

توجه به بند ترانه ها

*لطفا به بند اول سبابه ات بگو : قطعه ای دکلمه محور و موسیقی که کاملا متن حسین صفا بر آن سوار است.

این قطعه، جهان بینانه ترین قطعه آلبوم است و از موضوعاتی با محور، جبرگرایی و تقدیر و زیست با درون مایه ای اجتماعی و سیاسی می گوید که محسن چاوشی تجربه گرایانه آن را اجرا کرده است . بحث و شبه در رابطه با این قطعه بسیار است که در رابطه با خوب یا بد بودن این قطعه بین مخاطبان حرفه ای و عادی موسیقی نظرات متفاوتی هست و بهتر است

که این گونه قطعات که تقریبا نمونه های جدیدی در کارنامه افراد موفق هستند را بر عهده زمان بیشتر بگذاریم تا جواب بهتری بگیریم… اما قطعا کسی که بخواهد به قطعات آلبوم برای دو یا سومین مرتبه پشت سر هم گوش بدهد ، این قطعه خاص را دوست دارد زودتر عوض کند و به سراغ بعدی برود.

*ای ماه مهر : قطعه ای که باز هم ترکیب موسیقی مدرن و کهن با ترانه ای اجتماعی و پر از درد از زبان عموم را در آن مشاهده می کنیم. این قطعه هم از کارهای متوسط به بالای آلبوم است که فضای تنظیمش تقریبا کمی با قطعات دیگر آلبوم فرق دارد که دکلمه های زیادی را در این قطعه هم مشاهده میکنیم.

ترانه از دنیایی دیگر

*جهان فاسد مردم را : متفاوت ترین قطعه آلبوم از نظر فضای موسیقی آن با دیگر قطعات ابراهیم…

ترانه ای باز هم از جنس جهان بینی حسین صفا و لحن پر درد محسن چاوشی که مخاطب را همیشه با خود همراه می کند و تار و پود شعر را به وجود شنونده بافت می دهد.

جهان فاسد مردم را می شود بعد از همراه خاک اره ، دومین قطعه برتر این آلبوم دانست ، چرا که این قطعه هم همه چیز را به موازات می کشد و هیجانات و احساسات شنونده را به چالش؛

از شروع قوی قطعه و تیر آخر اجرایش که ترکیب زیبای ترانه ای اجتماعی، عاشقانه است می شود به نکات مثبتش نام برد.

در آخر به نکات مهمی در رابطه با کلیت آلبوم می پردازیم :

*ابراهیم آلبومی ترانه محور است که نشانه های قلم حسین صفا در تمامی قطعات مشخص است و همینطور عجین شدن محسن چاوشی و اجرای عام پسندش با این قطعات از نکات مثبت ابراهیم است.

*در بسیاری از تعابیر می گویند که ابراهیم هرگز آلبومی عام پسند نبوده و فقط طرفداران خاص این گونه قطعات، بدنبال استقبال از ابراهیم خواهند رفت و اگر هم بروند زود فراموش خواهند کرد ؛ اما با کمی سبک سنگین کردن البته به نظر شخص بنده، در جواب باید گفت که ابراهیم جامع پسند ترین حالت موسیقی استاندارد ایران میتواند باشد، به شرطی که مردم دست از سر قطعات مصرفی و آبکی این روزهای مارکت موسیقی بردارند و به کمی تامل و تفکر وا داشته بشوند که اتفاقا وجود همچین خوانندگان و هنرمندانی به بازگرداندن سلیقه گوش مردم به روند درست کمک می کنند.

* در خاتمه بحث همکاری حسین صفا و محسن چاوشی هم می شود گفت : ترکیب این دو نفر پلی بزرگ بین موسیقی و ترانه و متن کهن و مدرن بین مردم هستند که امتحان خود را پس دادند و باز هم می شود گفت موفق بودند…

محسن چاوشی هم در این باره گفته بود که من و حسین صفا با ابراهیم آغاز فصلی تازه داشته ایم و فضاهای جدیدی را تجربه خواهیم کرد که مربوط به دوران میان سالی مان است…

* از نظر خاص و عام بودن ترانه ها هم می شود اشاره کرد که ترانه ها از لحاظ فرم و محتوا، خاص است اما از نظر اجرا و بیان، عام… اما خب محسن چاوشی خواننده ای است که هم طرفدار عام دارد و هم خاص و این هم نشان به آن دارد که چاوشی شعر بلد است و برای همین است که تمام قطعاتش متن محورند.

شکل ساختاری آلبوم

* در رابطه با چینش قطعات آلبوم ، با توجه به حذف ۲ قطعه آلبوم و منتشر شدن ابراهیم با همین ۶ قطعه، شاید بهتر بود که تجدید نظری در چینش آن ها باشد. چرا که ۳ قطعه اول از نظر محتوای موسیقی بسیار شبیه به هم هستند و تازه از قطعه ۳ به بعد شاهد فضاهای تنظیم دیگر هستیم که هرچقدر هم که قطعات قوی باشند این نکته میتواند به روند کلی آلبوم آسیب بزند.

* آقای خاص موسیقی نشان داد با ابراهیم، همیشه آقای خاص باقی خواهد ماند و مرد تجربه، عمل، جریان و داستان است که هم از درد می گوید و هم از درمان…

* چاوشی قصه سازی و قصه پردازی را دوست دارد و همواره این را در تمام آثارش می بینیم که موضوعات اشعاری که برمی گزیند هم وقایع و تعاریفی را دنبال می کند ، جوری که خیلی ها می گویند هر کدام از قطعات چاوشی قابلیت تبدیل شدن به یک فیلم سینمایی را دارند.

مقایسه با آلبوم های گذشته

* در مقایسه با آلبوم قبلی محسن چاوشی ” امیر بی گزند ” ، که طبق آمار منتشر شده رسمی از لحاظ فروش و رکورد دانلود و جوایزی که نصیبش شد، موفق ترین آلبوم تلفیقی و پاپ محسن چاوشی است و یکی از بهترین مجموعه های موسیقی کشور ایران بعد از انقلاب است، ” ابراهیم ” را هم میتوان در نقاط مثبت کارنامه خواننده سریال شهرزاد جای داد.

چرا که او باز هم دست به ریسک زد و هم جواب مثبت گرفت و هم جواب منفی… با این که نتوانست موفقیت امیر بی گزند را تکرار کند اما حالا حالا ها کسی پیدا نخواهد شد که بتواند از لحاظ فرم و محتوا و اجرا به نزدیکی های وضعیت استاندارد آثار چاوشی، از جمله ابراهیم برسد . و این را می توان با آمار فروش در حدود ۳ میلیاردی آلبوم در آخرین اعلام هادی حسینی از وضعیت فروش ابراهیم فهمید.

کلام آخر

در نهایت که این روزها آخرین خبر محسن چاوشی بعد از اعلام خداحافظی موقتش از دنیای موسیقی، خبر آماده سازی آلبوم جدیدش بنام ” قمارباز ” است ، بازحوردهای کاملی از ابراهیم را مرور کردیم که همانطور که دیدیم

شاید این آلبوم جنجالی ترین اثر محسن چاوشی بوده است که کاملا با سیاست های خود شخص محسن پیش رفت و پی رفت و ساحل خاطره های مخاطبینش نشست.